De ondergang van het Avondland

Op 10 oktober 2017 verscheen bij het fonds filosofie een klassieker van formaat: De ondergang van het Avondland (1918) van Oswald Spengler. Het boek, dat ruim duizend pagina's telt, is vertaald door filosoof en vertaler Mark Wildschut, onder begeleiding van filosoof Ad Verbrugge.

De ondergang van het Avondland is een cultuurfilosofisch werk dat een onwaarschijnlijke populariteit genoot in het interbellum (ruim 200.000 verkochte exemplaren). Het maakte Spengler tot een van de meest invloedrijke Duitse denkers van zijn tijd. Tegenwoordig geldt Spenglers magnum opus als een legendarische titel waarvan iedereen heeft gehoord, maar die slechts door weinigen is gelezen. Deze eerste Nederlandse vertaling moet daar verandering in brengen.

De ondergang van het Avondland is een eigenzinnige receptie van zowel Nietzsches moraal- en cultuurkritiek als Goethes methode van de morfologie, toegepast op de geschiedenis van grote culturen. Daarin maakt Spengler een eind aan de eurocentrische blik op de geschiedenis en opent hij de ogen voor een fundamenteel ander begrip van moderniteit. De laatste jaren is sprake van een herwaardering van zijn werk – in binnen- en buitenland, door vooraanstaande filosofen als Peter Sloterdijk, Ad Verbrugge en René ten Bos.

Spenglers schrijfstijl heeft een geheel eigen karakter. Zijn werk is niet alleen filosofisch, maar bezit ook literaire kwaliteit. Hij schrijft op bepaalde plaatsen haast poëtisch. Zijn taalgebruik is zeer beeldend en pakkend, en hij weet historische kennis op originele wijze met verbeelding te combineren. Hierdoor is hij in staat om allerlei analogieën zichtbaar te maken die iemands blik op kunst en cultuur voorgoed veranderen.

Spengler heeft een opmerkelijk gevoel voor zijn tijd en kan ver vooruit kijken: allerlei ‘toekomstvoorspellingen’ zijn uitgekomen. In De ondergang van het Avondland voorspelt hij bijvoorbeeld dat het communisme voor het eind van de twintigste eeuw zal ophouden te bestaan. En in 1935 voorzag Spengler al dat het Derde Rijk binnen tien jaar ten einde zou komen, de vernietiging van Duitsland teweeg zou brengen en het einde zou inluiden van Europa als een mondiale politieke macht.

De vertaling van De ondergang van het Avondland werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Schwob-programma van het Letterenfonds.