De Nederlandse paus

Adrianus van Utrecht was de zoon van een scheepstimmerman uit Utrecht. Hij werd theoloog, rector van de universiteit van Leuven, opvoeder van Karel v en diens stadhouder in Spanje. Hij was een leermeester van Erasmus en botste met Luther. Het was een onwaarschijnlijke levensloop voor iemand van zijn afkomst.

Hij bereidde in Spanje een oorlog voor tegen de Fransen toen de kardinalen in Rome hem in januari 1522 na een eindeloos conclaaf onverwacht tot nieuwe paus kozen. Zuchtend aanvaardde hij dit goddelijke lot. De reis naar het Vaticaan was lang en gevaarlijk, en eenmaal aangekomen wachtte hem een bijna bovenmenselijke opdracht. De kerk balanceerde financieel en moreel op de rand van de afgrond. Met zijn radicale hervormingsplannen en karige levensstijl maakte Adrianus zich niet geliefd in het corrupte Rome van de Renaissance. Na een pontificaat van nauwelijks anderhalf jaar overleed hij, moegestreden, onder verdachte omstandigheden.

Hij is de geschiedenis in gegaan als een vreemdeling in Rome, een onbeduidende, tragische tussenpaus. Toch effende hij de weg naar een vernieuwing van de katholieke kerk. Reden waarom de huidige paus bij zijn aanstelling zelfs even overwoog de naam van hervormer Adrianus aan te nemen.

Niet eerder verscheen een toegankelijke publieksbiografie van deze enige paus uit de Lage Landen, en dat is zeer opmerke¬lijk, want het is een man met een bewogen en bijzonder levensverhaal, dat zich afspeelt op het snijvlak tussen middeleeuwen en vroegmoderne tijd, gegoede adel en ontwikkelde burgerij, katholicisme en het allereerste protestantisme.

De Nederlandse paus is een meesterlijke en meeslepende biografie, waarvoor Twan Geurts niet alleen de wetenschappelijke literatuur en de archieven bestudeerde, maar ook letterlijk in de voetsporen van Adrianus trad: van Utrecht naar Leuven en van Spanje naar Rome.