De staat en het individu
Sociaal-liberalisme is tot op de dag van vandaag in de politiek een veelgebruikte term. Toch zijn slechts weinigen zich ervan bewust welke rijke traditie achter het begrip schuilgaat. Het waren eind negentiende eeuw de sociaal-liberalen die het liberalisme een nieuwe wending gaven. Het individu bleef centraal staan, doch geleidelijk ontstond meer oog voor de invloed die de omgeving had op (de ontwikkeling van) het individu. Niet langer was alleen staatsonthouding het devies, integendeel. Soms moest de staat te hulp geroepen worden om de individuele vrijheid daadwerkelijk mogelijk te maken.
Wat betekent sociaal-liberalisme?
Menig politicus profileert zich tegenwoordig als 'sociaal-liberaal', in kennelijke (of gespeelde) onwetendheid over wat dit begrip werkelijk inhoudt. Deze studie ruimt alle misverstanden over dit veelomvattende verschijnsel uit de weg. Historici Fleur de Beaufort en Patrick van Schie zetten in Sociaal-liberalisme de historische wortels van het begrip uiteen en duiden welke implicaties dit heeft voor hedendaagse sociaal-liberalen.
Inhoud
1. Het liberalisme en de liberale substromingen
Gemeenschappelijke kenmerken; individu en vrijheid
Klassiek-liberalisme
Ontplooiingsliberalisme
2. De negentiende-eeuwse voedingsbodem voor het sociaal-liberalisme
Particulier initiatief
Organische staatsleer
Toenemende ruimte voor staatsbemoeienis
Maar de sociaal-liberalen wilden meer…
3. De politieke theorie van het sociaal-liberalisme
Het sociaal-liberale individu
De samenleving als onderlinge verbondenheid
Harmonie als maatschappelijk streven
Geen recht zonder erkenning
Een plicht tot ontwikkeling en belangstelling
De staat als ‘voortbrengsel van kunst’
Hoe ‘vrij’ is een contract, hoe ‘verdiend’ een inkomen?
De vanzelfsprekende nationale gemeenschap
4. Sociaal-liberalisme rond 1900 in de praktijk
Nederland
Groot-Brittannië
Duitsland
5. Hedendaags sociaal-liberalisme
Sociaal-liberalisme onder hedendaagse denkers?
6. Positionering van het sociaal-liberalisme en implicaties
Hedendaagse implicaties van het sociaal-liberalisme
