Meteosofie

In zijn kenmerkende stijl onderzoekt Ten Bos hoe tal van filosofen hebben nagedacht over onze houding ten opzichte van meteorologische verschijnselen. In die zin bedreven ze meteosofie: ze streefden naar een wijze omgang van de mens met het weer.

In het oude Griekenland verwees het woord meteoros naar alles wat zich tussen hemel en aarde bevindt: van halo’s en regenbogen tot wolken, onweer en mist. Filosofen zijn altijd bevreesd geweest voor de onbegrijpelijke processen die in deze gigantische tussenruimte plaatsvinden. Men keek liever voorbij de meteoros naar de sterren, waar wiskunde en natuurkunde wel vat op leken te hebben.

Politieke en morele verantwoordelijkheid voor klimaatopwarming

Voor Aristoteles betekende een wijze omgang van de mens met het weer dat je moest proberen het weer zelf te begrijpen, in plaats van alles over te laten aan de goden. Lange tijd zou de discussie over het weer echter onmiskenbaar theologisch blijven. Tegenwoordig gaat ze meer over het klimaat, wat weer nieuwe vragen oproept. Hoe gaan we om met onzekerheid en waarschijnlijkheid? Wat zijn klimaatwetenschappen? Is er een politieke en morele verantwoordelijkheid voor zoiets als klimaatopwarming?

Ten Bos schetst een geschiedenis van de meteosofie. Hij betoogt dat de angst voor alles wat ons letterlijk boven het hoofd hangt nauwelijks is bezworen, ondanks alle wetenschappelijke vooruitgang.

René ten Bos (1959) is hoogleraar filosofie van de managementwetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen en voormalig Denker des Vaderlands (2017-2019). Van zijn hand verschenen bij Boom onder meer Water (2014, genomineerd voor de ECI Literatuurprijs), Bureaucratie is een inktvis (2015, winnaar Socratesbeker 2016) en Dwalen in het antropoceen (2017).