Unieke Spinoza uit Vaticaan

Op 19 september aanstaande opent een tentoonstelling in het Joods Historisch Museum van zeldzame Hebreeuwse handschriften. Hieronder ook oude manuscripten uit het Vaticaan, met als hoogtepunt het oudst bekende manuscript van de Ethica van Spinoza. Dit in 2010 bij toeval teruggevonden manuscript vormde de basis van een geheel nieuwe vertaling, verschenen in 2012 bij Boom.

Het bewuste manuscript is een kopie van het origineel, overgeschreven door Pieter van Gent, een vertrouweling van Spinoza (vermoedelijk in 1674 of 1675). Spinoza vernietigde het origineel uit angst. In Rome wist een spion van de Inquisitie Van Gent te verleiden deze 'gevaarlijke' tekst bij hem in bewaring te geven. Vervolgens bracht hij het onder in de bibliotheek van het Vaticaan, waar alle gevaarlijke, verboden teksten werden verstopt. Sindsdien werd het verloren gewaand.

Enkele jaren gelden ontdekte de Nederlandse wetenschapper Leen Spruit bij toeval dit manuscript, tijdens research in de bibliotheek van het Vaticaan. Hierop werd de bij Boom uitgegeven editie gebaseerd.

Spinoza's Ethica, vertaald door Corinna Vermeulen, met een nawoord van Han van Ruler en Leen Spruit.

Tentoonstelling De glorie van het joodse boek. Topstukken uit Ets Haim, het Vaticaan en andere collecties >>